ผลิตภัณฑ์อีกอย่างหนึ่งที่ได้จากสับปะรด คือกระดาษใยสับปะรดขั้นตอนการทำเริ่มจากนำใบสับปะรดไปล้างให้สะอาดแล้วต้มจนกลายเป็นเยื่อ จากนั้นล้างทำความสะอาดอีกครั้ง ผสมสีที่ต้องการ ก่อนที่จะนำไปกระจายเส้นใยในเครื่องตีเยื่อ หลังจากนั้นใช้ตะแกรงช้อนเยื่อที่กระจายอยู่ให้เป็นแผ่น ตากแผ่นกระดาษในโรงเรือนที่มีหลังคาเพื่อให้ถูกแสงแดดเพียง ๖๐ เปอร์เซนต์เพราะหากตากแดดจัด ๆ แล้วอาจทำให้กระดาษย่น ไม่เรียบเสมอตลอดแผ่น และเป็นการเลี่ยงไม่ให้กระดาษเปียกฝนในขณะตาก เนื่องจากชุมพรเป็นอีกจังหวัดหนึ่งที่มีฝนตกชุก จึงต้องตากกระดาษในโรงเรือนประมาณ ๒ วันจนแห้งสนิท แล้วลอกออกจากตะแกรง ก็จะได้กระดาษใยสับปะรดที่ทั้งเหนียวและทนทานมีคุณภาพดี แตกต่างจากกระดาษทำมือชนิดอื่น ๆ
กระดาษใยสับปะรดสารพัดสีที่เราเห็นเป็นแผ่น ๆ ยังสามารถนำไปผลิตสินค้าแปรรูปประเภทอื่น ๆ ได้อีก เช่น การ์ดอวยพร กล่องของขวัญทรงกลม สามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม และรูปหัวใจ กล่องใส่กระดาษโน๊ต แฟ้มเอกสาร อัลบัมใส่รูป เชือก โคมไฟ นอกจากนี้ ยังมีผลิตภัณฑ์ที่ใช้กระดาษใยสับปะรดตกแต่งอย่างกล่องไม้ ตู้เก็บกุญแจ ที่แขวนพวงกุญแจ และกล่องใส่ดินสอ
ผ้าใยสับปะรด สำนวนที่ว่าไม่เป็นสับปะรด มาจากคำว่า "สรรพรส" หมายถึงหลายรส มากรส ถ้ามีใครมาพูดถึงอาหารที่เราทำว่า รสชาดไม่เป็นสับปะรดเลย นั่นก็หมายถึง หารสชาดความอร่อยไม่ได้ หรือทำอะไรไม่เป็นสับปะรดเลย ก็หมายถึงทำอะไร ก็ไม่ได้เรื่องเลย
แต่สับปะรดในวันนี้ ไม่ใช่แค่เพียงปอกเปลือกแล้วกินเนื้ออย่างเดียว แต่เศษเหลือทางการเกษตร อย่างใบ สับปะรด ก็มีประโยชน์และมีราคาสูง เมื่อทำการแปรรูปเป็นเส้นใยที่สามารถถักทอเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ได้มากมาย ความคิดของการถักทอเส้นใยจากใบสับปะรดนี้ มาจากภูมิปัญญาชาวพื้นเมืองประเทศฟิลิปปินส์ ได้มีการนำเอาเส้นใยจากใบสับปะรดมาทอเป็นผ้าบารอง (Balong หรือ Pina) ซึ่งเป็นเสื้อผ้าประจำชาติของประเทศฟิลิปปินส์ และสร้างชื่อเสียงให้ประเทศมายาวนาน เราสามารถพบเห็นแปลงสับปะรดอยู่ทั่วทุกภาคของประเทศ ส่วนสับปะรดที่ปลูกเป็นการค้าแบ่งได้เป็น 5 กลุ่ม โดยแบ่งตามรูปร่างของผลและใบ คือ Cayenne, Queen, Pernambuco, Spaish และ Mordilona ส่วนพันธุ์ที่ปลูกอยู่ในประเทศไทย จะพบอยู่ 3 กลุ่ม คือ Cayenne เป็นกลุ่มที่นิยมปลูกมากที่สุด ทั้งเพื่อใช้ในการบริโภคผลสดและใช้เป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรมสับปะรดกระป๋อง โดยเฉพาะอย่างยิ่งพันธุ์ Smooth Cayenne หรือปัตตาเวีย กลุ่ม Queen ได้แก่พันธุ์ภูเก็ต และกลุ่ม Spanish ได้แก่พันธุ์อินทรชิต และพันธุ์ขาว ซึ่งมีการปลูกปริมาณน้อยและในกลุ่มนี้ประเทศฟิลิปปินส์ได้ใช้เป้นวัตถุดิบในการผลิตผ้าบารอง
คุณสุชาดา อุชชิน แห่งหน่วยปฏิบัติการเทคโนโลยีสิ่งทอ สถาบันค้นคว้าและพัฒนาผลิตผลทางการเกษตรและอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้ทำการศึกษาค้นคว้าการแปรรูปผลิตภัณฑ์สิ่งทอจากใบสับปะรด และพบว่าใบสับปะรดที่นำมาใช้ในการผลิตเส้นใยเพื่ออุตสาหกรรมสิ่งทอ ควรมีอายุ 1-1.5 ปี ถ้าอ่อนไปเส้นใยที่ได้ก็จะไม่แข็งแรง และสั้น ส่วนใบที่แก่เกินไปก็จะหยาบและแข็ง การเก็บเกี่ยวจะตัดจากต้นที่ตัดผลไปแล้ว โดยทั่วไปสามารถเก็บใบสับปะรดได้ 2.7 กิโลกรัมต่อต้น ใบที่เหมาะสมในการแยกเส้นใยควรยาวประมาณ 80-100 เซนติเมตร เขียวสด สมบูรณ์ไม่มีสีเหลือง หรือสีน้ำตาล หรือเป็นแผล และจะต้องทำการขูดให้เสร็จหลังจากการตัด 24 ชั่วโมง ส่วนการขูดเส้นใยจากใบสับปะรดเพื่องานสิ่งทอทำได้ดังนี้ ขูดด้วยมือ หมักหรือแช่ฟอก ขูดด้วยเครื่องขูดเส้นใยสับปะรด และต้มด้วยสารเคมี
เมื่อได้เส้นใยสดจากใบสับปะรดแล้ว จะต้องทำการล้างคลอโรฟิลออกด้วยน้ำเปล่าจนสีไม่เปลี่ยน จะได้เส้นใยสีเขียวอ่อน แล้วจึงนำไปตากในที่ร่ม หรือจะล้างด้วยผงซักฟอกโดยการนำเส้นใยมาล้างด้วยน้ำผสมด้วยผงซักฟอก 3 กรัมต่อลิตร แกว่งไปมาจนไม่เปลี่ยนสี แล้วล้างด้วยน้ำเปล่าให้สะอาด ก็จะได้เส้นใยสีขาวนวล แล้วนำไปตากในที่ร่ม ในเส้นใยที่ขูดด้วยเครื่องจะมีเส้นใยที่ใหญ่และติดกันเป็นแพ จำ เป็นต้องปรับปรุงให้เส้นใยแยกเป็นเส้นใยเดี่ยว มีขนาดเล็กลง และอ่อนนุ่มพอที่จะนำเข้าสู่กระบวนการปั่นได้ การแยกเส้นใยออกเป็นเส้นใยเดี่ยว คือการขจัดสารอื่นที่ไม่ใช่เซลลูโลส เช่น เพคติน ลิกนิน ออกจากเส้นใย โดยทำได้ 2 วิธี คือการขจัดกัม ซี่งมีลักษณะเป็นกาวหรือยาง และวิธีการฟอกขาว ก็จะได้เส้นใยที่พร้อมจะแปรรูปต่อไป ราคาเส้นใยจากใบสับปะรดจะมีราคาสูงถึง 700 บาทต่อกิโลกรัม นับว่าเป็นรายได้เสริมให้กับเกษตรกรหลังจากเก็บผลผลิตสับปะรดไปแล้วได้เป็นอย่างดิ
การผลิตผ้าบารอง เป็นการทอจากเส้นใยสับปะรดที่ขูดด้วยมือ แล้วนำมาผูกปมต่อกันเป็นเส้นยาว แล้วจึงทอเป็นผืนผ้า เช่น ผ้าคลุมไหล่ และผืนผ้าเอนกประสงค์ที่มีลักษณะเป็นผ้าโปร่ง บาง เนื้อผ้าค่อนข้างแข็งคงรูป ในปัจจุบันประเทศฟิลิปปินส์สามารถผลิตผ้าเส้นใยสับปะรด 100 % ได้ คือใช้เส้นด้ายสับปะรดเป็นเส้นยืนและเส้นพุ่ง และมีการใช้ไหมตกแต่งผ้าหรือเสริมความแข็งแรงของผ้าเป็นช่วง ๆ ตามแนวเส้นยืน และยังคงมีการทอเส้นใยสับปะรดที่เมือง Bacolod City ในเกาะ Negros occidental ของประเทศฟิลิปปินส์ ซี่งผู้ผลิตได้สงวนและอนุรักษ์เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของหมู่บ้านเท่านั้น ไม่มีการเปิดเผยสู่คนภายนอก ราคาของผ้าทอใยสับปะรดนี้สูงมาก เช่น ผ้าคลุมไหล่ น้ำหนัก 40 กรัม ราคาประมาณ 1,800 บาท ถ้าคำนวณมูลค่าเพิ่มของเส้นใยแล้ว สามารถเพิ่มมูลค่าได้ถึง 45,000 บาทต่อกิโลกรัม ส่วนในประเทศไทยมีการผลิตผ้าหัตถกรรม ซึ่งสามารถทอใยสับปะรดได้ 3 รูปแบบ คือ ทอจากด้ายปั่นด้วยมือ หรือด้ายปั่นจากดรงงาน ทอจากเส้นใยสับปะรดเดี่ยว และทอจากกลุ่มเส้นใยสับปะรด
การทอผ้าใยสับปะรดแบบหัตถกรรมพื้นเมืองของไทย โดยใช้เส้นยืนเป็นไหมหรือฝ้าย และเส้นใยสับปะรดเป็นด้ายพุ่ง จะทอโดยการสอดเส้นพุ่งระหว่างเส้นด้ายยืน สำหรับเส้นพุ่งที่เป็นเส้นด้ายจากเส้นด้ายปั่นผสมเชิงหัตถกรรม สามารถทอได้หน้ากว้างตามขนาดของกี่ และสามารถทำได้หลายแบบ เช่น ลายขัด ลายผ้าโปร่ง ลายไทย ลายลูกแก้ว เป็นต้น
การย้อมสีเส้นใยสับปะรดสามารถทำได้ไม่ยุ่งยาก โดยต้องทำความสะอาดและฟอกขาวเส้นใยก่อน เพื่อให้เส้นใยสามารถติดสีดี ซึ่งใช้ได้ทั้งสีเคมี เช่น สีไดเร็กซ์ สีรีแอคทีฟ ส่วนสีจากธรรมชาติ ได้แก่สีจากครั่ง แก่นขนุน แกแล ฝาง สีเสียดไทย ประดู่ ดอกคำฝอย สมอไทย และสมอภิเภก เป็นต้น
ผลิตภัณฑ์เส้นใยสับปะรดมีมากมาย เช่น ผ้ารองจาน พรม กระเป๋า และเครื่องนุ่งห่มที่สวยงาม นอกจากนั้นยังสามารถผลิตเป็นกระดาษจากใยสับปะรดได้อีกด้วย
วิธีเลือกซื้อสับปะรดอย่างถูกวิธี
สับปะรดถ้าเลือกไม่ดีก็มีสิทธิ์เน่าและเสียได้เหมือนกันนะคะ และถ้ายิ่งอยากได้สับปะรดที่เนื้อดี หวานฉ่ำด้วยแล้วล่ะก็ต้องรู้จักเลือกแล้วล่ะค่ะ วันนี้เรามีกลวิธีดีๆ ในการเลือกซื้อสับปะรดมาฝากคุณแม่บ้านเราไปดูกันเลยค่ะ
วิธีที่เรานำมาฝากกันคือการดีดและดม เมื่อดีดแล้วเสียงแปะๆ ละก็เป็นอันใช้ได้ค่ะ แต่ถ้าเป็นเสียงโป๊กล่ะก็อย่าซื้อมาเชียว ส่วนการดมถ้าดมแล้วมีกลิ่นหอมก็ทานได้เลยทันทีนะคะ แต่ถ้าอยากเก็บไว้ทานวันต่อไปก็เลือกกลิ่นที่หอมน้อยลงมาหน่อย วิธีนี้รับรองว่าคุณจะได้สับปะรดหวานฉ่ำถูกใจคุณอย่างแน่นอนค่ะ
